Máy đo pH là thiết bị được ứng dụng phổ biến trong nhiều ngành nghề như nuôi trồng thủy sản, xử lý nước, nông nghiệp, phòng thí nghiệm, sản xuất thực phẩm,… Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, người dùng có thể gặp lỗi. Nếu không phát hiện và xử lý sớm, kết quả đo không chính xác ảnh hưởng đến quyết định điều chỉnh hóa chất, xử lý môi trường, hay kiểm soát chất lượng sản phẩm. Vậy những lỗi thường gặp khi sử dụng máy đo pH là gì và phải làm sao để khắc phục?
1. Các lỗi phổ biến khi sử dụng máy đo pH
Khi sử dụng máy đo pH, dưới đây là các dạng lỗi thường gặp:
- Đọc pH dao động (không ổn định)
- Giá trị đo không hợp lý (quá cao, quá thấp hoặc lệch nhiều so với thực tế)
- Máy hiển thị mã lỗi hoặc không hiển thị giá trị
- Không thể hiệu chuẩn hoặc hiệu chuẩn không đạt
- Máy “kẹt” tại giá trị trung bình (ví dụ 7.00)
- Đầu dò bị chết hoặc mất hiệu lực
- Trôi zero/ drift theo thời gian2. Máy đo pH gặp lỗi và cách khắc phục nhanh
2.1. pH dao động/ không ổn định
Nguyên nhân:
- Đầu dò bẩn, có màng bám màng bùn, cặn bám trên bề mặt thủy tinh hoặc màng điện cực. Không đủ ổn định điện trong dung dịch (dung dịch độ dẫn thấp, điện trở cao).
- Kết nối điện kém: cáp bị lỏng, tiếp xúc không tốt giữa đầu dò và máy.
- Nhiệt độ dung dịch dao động hoặc chưa bù nhiệt (chưa áp dụng hiệu chỉnh nhiệt độ).
- Máy bị nhiễu điện từ hoặc nguồn cung cấp không ổn định.
- Pin yếu (đối với máy cầm tay), dẫn đến suy giảm tín hiệu.
Cách khắc phục nhanh
- Vệ sinh đầu dò: Ngâm hoặc lau đầu dò máy đo pH bằng dung dịch làm sạch điện cực chuyên dụng hoặc dung dịch loãng acid/ chất tẩy phù hợp để loại bỏ lớp bám.
- Rửa dung dịch và chuẩn hóa: Trước khi đo, rửa sơ đầu dò trong dung dịch đệm trung tính, sau đó nhẹ nhàng đặt vào mẫu để đo.
- Kiểm tra và siết chặt kết nối cáp: Đảm bảo rằng phần cổng nối giữa đầu dò và máy không bị lỏng, tiếp điểm không bị oxy hóa.
- Bù nhiệt/ hiệu chỉnh nhiệt độ: Nếu máy có cảm biến nhiệt độ, bật chế độ bù nhiệt để hiệu chỉnh sai số do nhiệt độ.
- Thay pin hoặc sạc pin: Đảm bảo nguồn cho máy đo ổn định (đối với máy sử dụng pin).
- Đặt máy cách xa nguồn nhiễu: Tránh đặt gần máy biến áp, động cơ hay nguồn điện mạnh gây nhiễu.2.2. Giá trị đo không hợp lý
Nguyên nhân:
- Chưa hiệu chuẩn đúng hoặc hiệu chuẩn sai dung dịch đệm (buffer) cũ, nhiễm bẩn.
- Đầu dò đã xuống cấp, mất độ nhạy (điện cực già hóa).
- Màng kính điện cực bị bịt kín hoặc bị trơ hóa do không được bảo trì.
- Dung dịch đo có độ dẫn quá thấp (ví dụ nước rất tinh khiết), làm tăng điện trở và gây sai số.
- Nhiệt độ mẫu cao/ thấp quá mức mà máy không bù được.
- Ảnh hưởng từ dòng rò điện hoặc dòng chảy qua điện cực tham chiếu (junction).
Cách khắc phục nhanh:
Để khắc phục những lỗi kể trên, hãy thực hiện các thao tác sau:
- Hiệu chuẩn lại với dung dịch đệm mới, sạch, đúng nồng độ.
- Thay đầu dò nếu điện cực đã cũ hoặc bị hư hỏng.
- Kiểm tra màng/ lỗ thông thủy (junction/ diaphragm): nếu bị nghẹt, làm sạch nhẹ nhàng hoặc thay lõi, màng mới.
- Sử dụng dung dịch đệm có độ dẫn tốt (đừng đo trong môi trường điện dẫn cực thấp mà máy không thích ứng).
- Xác minh nhiệt độ mẫu, nếu ngoài ngưỡng máy có thể đo, cần điều chỉnh hoặc làm mát ấm mẫu.
- Kiểm tra sự rò điện/ nhiễu: đảm bảo máy cách các thiết bị gây nhiễu, tiếp nối nối đất nếu cần.2.3. Máy hiển thị mã lỗi / không hiển thị pH
Nguyên nhân:
- Đầu dò không kết nối hoặc không nhận tín hiệu
- Lỗi phần mềm, lỗi mạch
- Pin hết hoặc nguồn cung cấp bị ngắt
- Đầu dò hỏng hoàn toàn hoặc bị vỡ kính điện cực
- Máy bị ẩm vào mạch điện
Cách khắc phục nhanh:
Để khắc phục những lỗi kể trên, hãy thực hiện các thao tác sau:
- Kiểm tra kết nối đầu dò: rút ra cắm lại, kiểm tra chân tiếp xúc.
- Thay pin hoặc cấp nguồn mới nếu máy dùng pin.
- Kiểm tra mã lỗi bằng hướng dẫn (nếu máy có mã lỗi cụ thể) - nhiều máy pH có bảng mã lỗi hướng dẫn xử lý như lỗi đầu dò, lỗi nhiệt độ, lỗi hiệu chuẩn.
- Thử đầu dò khác nếu có sẵn để xác định lỗi ở đầu dò hay máy.
- Mang máy đi kiểm tra mạch nếu lỗi nằm ở phần điện tử.2.4. Không thể hiệu chuẩn/ hiệu chuẩn không đạt
Nguyên nhân:
- Dung dịch đệm (buffer) bị ô nhiễm, hết hạn, không đúng nồng độ
- Đầu dò bẩn hoặc có lớp bám che chắn
- Nhiệt độ dung dịch quá khác biệt với điều kiện hiệu chuẩn
- Điện cực đã xuống cấp, độ dốc (slope) quá thấp (ví dụ < 80 %)
- Lỗi trong trình tự hiệu chuẩn (ví dụ bắt đầu từ buffer 7 trước, rồi buffer 4 hoặc 10)
- Máy hoặc phần mềm chưa reset zero trước khi hiệu chuẩn
Cách khắc phục nhanh
- Sử dụng dung dịch đệm mới, chuẩn, không bị nhiễm bẩn
- Vệ sinh đầu dò kỹ càng trước hiệu chuẩn
- Hiệu chuẩn theo đúng thứ tự (trước buffer trung tính, sau buffer acid/alkaline)
- Kiểm tra và thay đầu dò nếu độ dốc (slope) không đạt yêu cầu
- Đảm bảo nhiệt độ dung dịch gần với nhiệt độ hiệu chuẩn, hoặc bật chế độ bù nhiệt
- Nếu máy có reset zero/offset, thực hiện trước khi hiệu chuẩn2.5. Máy đo bị “kẹt” tại giá trị trung bình (ví dụ 7.00 pH)
Đây là hiện tượng khá phổ biến khi đầu dò đã hỏng hoặc bị cô lập khỏi mẫu đo.
Nguyên nhân có thể do:
- Đầu dò bị vỡ kính, bị tổn thương bên trong
- Màng thủy tinh đầu dò mất khả năng đáp ứng, bị trơ hóa
- Kết nối cực tham chiếu (junction) bị nghẽn, tắc lỗ, không dẫn ion
- Máy đo “đọc mặc định” giá trị trung tính khi không có tín hiệu
Cách khắc phục nhanh
- Kiểm tra đầu dò kính, nếu có vết nứt hoặc vỡ, thay mới.
- -Làm sạch lỗ thông điện cực/ junction, thông màng, thay màng mới nếu cần.
- Thử đo trong dung dịch đệm - nếu vẫn kẹt, đầu dò hỏng.
- Thay đầu dò mới nếu không thể cứu vãn được.2.6 Trôi zero/ drift theo thời gian
Trôi zero là hiện tượng máy hiển thị giá trị lệch (không bằng 0 khi ở điều kiện chuẩn) sau một thời gian, gây sai số tích lũy.
Nguyên nhân có thể:
- Đầu dò “già”, khả năng ổn định kém
- Màng đầu dò bị bám cặn, chất bẩn, màng mỏng bị “kẹt” ion
- Nhiệt độ dao động thường xuyên, chưa bù nhiệt đúng
- Nguồn điện dao động hoặc nhiễu điện từ
- Không hiệu chuẩn định kỳ
Cách khắc phục nhanh:
- Hiệu chuẩn zero thường xuyên, trước mỗi lần đo nếu có thể
- Vệ sinh đầu dò định kỳ, loại bỏ lớp bám cặn
- Giữ đầu dò luôn trong dung dịch bảo quản khi không dùng (nếu máy yêu cầu)
- Tránh đo nhiều quá trong môi trường khắc nghiệt, cho máy nghỉ, làm sạch giữa các lần đo
- Nếu drift quá lớn, cân nhắc thay đầu dò mớiXem thêm >> Cách Đọc Kết Quả Máy Đo PH, Bút Đo PH Chính Xác
3. Mẹo để tránh lỗi khi sử dụng máy đo pH
Để hạn chế lỗi và giữ cho máy đo độ pH hoạt động ổn định lâu dài, bạn nên lưu ý các điều sau:
- Hiệu chuẩn thường xuyên: tối thiểu mỗi lần đo hoặc mỗi ca làm việc (nếu đo nhiều)
- Sử dụng dung dịch đệm chất lượng: buffer mới, chính hãng, không dùng lại buffer đã dùng lâu
- Vệ sinh và bảo quản đầu dò đúng cách: khi không sử dụng, đặt đầu dò trong dung dịch bảo quản (ví dụ KCl) nếu máy yêu cầu
- Không để đầu dò khô quá lâu
- Rửa đầu dò giữa các mẫu khác nhau để tránh nhiễm chéo
- Kiểm soát nhiệt độ mẫu hoặc dùng tính năng bù nhiệt nếu máy hỗ trợ
- Tránh va đập, rung lắc mạnh khi cầm tay hoặc vận chuyển
- Theo dõi hệ số slope/ độ dốc hiệu chuẩn: khi slope giảm nhiều, đó là dấu hiệu đầu dò sắp hỏng
- Kiểm tra pin/ nguồn thường xuyên
- Ghi nhật ký đo & hiệu chuẩn để theo dõi drift theo thời gian4. Địa chỉ mua máy đo pH uy tín
Khi mua máy đo pH, người dùng cần lựa chọn địa chỉ mua hàng uy tín, đảm bảo chính hãng cũng như có chính sách bảo hành tận tâm.
Siêu thị Hải Minh là địa chỉ cung cấp các dòng máy đo pH chính hãng, đa dạng, đảm bảo chất lượng. Mua hàng tại Hải Minh, khách hàng hoàn toàn yên tâm về chất lượng sản phẩm, được kiểm tra hàng thoải mái trước khi thanh toán. Nếu có lỗi do nhà sản xuất, sẽ được đổi trả, bảo hành minh bạch. 
